Νίσυρος

Νησί (41,40 τ. χλμ., 948 κάτ.)του νομού Δωδεκανήσου. Βρίσκεται στα Ν της Κω και σε ίση απόσταση από αυτήν, την Τήλο και τις μικρασιατικές ακτές. Είναι μικρό νησί, με σχήμα στρογγυλό και με ελάχιστα διαμελισμένες παραλίες. Στο νησί υπάρχει παλιό ηφαίστειο, ο Κρατήρας (698 μ.). Το έδαφός του είναι ηφαιστειογενές και καλύπτεται από μερική βλάστηση. Η Ν. σχηματίστηκε κατά την προϊστορική περίοδο με τη δράση του ηφαίστειου, του οποίου η τελευταία έκρηξη έγινε το 1888. Από τότε η δραστηριότητά του περιορίζεται μόνο σε έξοδο ατμίδων διοξειδίου του άνθρακα, υδρόθειου ή ατμών και απόθεση θείου, καθώς και στην εμφάνιση ιαματικών πηγών. Παρόμοιες πηγές υπάρχουν σε πολλά σημεία του νησιού, αλλά εκμεταλλεύονται μόνο αυτές που βρίσκονται κοντά στην πρωτεύουσα, το Μανδράκι. Εξαιτίας των ατμίδων του υδρόθειου, σχηματίστηκαν φτωχά κοιτάσματα θειοχωμάτων, των οποίων όμως δεν συμφέρει η εκμετάλλευση. Ανάμεσα στα πυριγενή υλικά του εδάφους περιλαμβάνονται περλίτης και θηραϊκή γη. Ο περλίτης έχει την ιδιότητα, όταν θερμαίνεται, να διογκώνεται και να γίνεται πορώδης, γι’ αυτό και χρησιμοποιείται ως μονωτικό υλικό στις οικοδομές. Στα Β. της Ν. βρίσκεται το μικρό νησάκι Γυαλί που διαθέτει κοιτάσματα μαγγάνιου και κίσηρης και τα μικρότερα Άγιος Αντώνιος και Στρογγυλή και Δ τα μικρά νησιά Καυδελιούσσα, Περγούσσα και Παχειά. Στο νησί Καυδελιούσσα βρίσκονται τα Λουτρά, που κατοικούνται εποχιακά. Τα Λουτρά ήταν γνωστά από την αρχαιότητα και έχουν θερμή αλιπηγή που ενδείκνυνται για εντερικές και ηπατικές παθήσεις. Το Μανδράκι, η πρωτεύουσα της N., είναι χτισμένο στις πλαγιές του λόφου και διατηρεί το παραδοσιακό του χρώμα. Πάνω στο λόφο σώζονται ερείπια μεσαιωνικού κάστρου καθώς και λείψανα πελασγικών τειχών. Ιστορία. Η ονομασία του νησιού είναι αρχαιότατη. Κατά τη μυθολογία, η Ν. σχηματίστηκε από έναν τεράστιο βράχο που ξεκόλλησε από την Κω ο Ποσειδών, όταν με μανία κυνηγούσε να φτάσει το γίγαντα Πολυβώτη, και που τον εκσφενδόνισε εναντίον του. Ο βράχος καταπλάκωσε τον γίγαντα και σχημάτισε το νησί. Οι πρώτοι κάτοικοι του νησιού ήταν Κάρες. Μετά, το κατέλαβε ο Θεσσαλός Ηρακλείδης. Στους Περσικούς πολέμους, μαζί με την Κάλυμνο και την Κω, υπάγονταν στο βασίλειο της Αλικαρνασσού, όπου βασίλευε η Αρτεμισία. Στα μεταγενέστερα χρόνια ακολούθησε την τύχη της Δωδεκανήσου και μετά την κατάκτηση της από τους Τούρκους πέρασε, το 1912, στην κυριαρχία των Ιταλών. Απελευθερώθηκε, όπως όλη η Δωδεκάνησος, μετά τη λήξη του B’ Παγκόσμιου πόλεμου. Βλ. λ. Δωδεκάνησα. Γραφικό παραθαλάσσιο τοπίο στη Νίσυρο.